سود بازرگانی چیست و فرمول محاسبه آن چگونه است؟

در حوزه عملیات تجاری، هدف اولیه هر شرکت و کسب و کاری از تاسیس و فعالیت های خود، به دست آوردن سود است. سود بازرگانی یک اصطلاح مهم در مدیریت عملیات تجارتی است که تأثیر قابل توجهی دارد. این مقاله از شرکت بازرگانی ملل تجارت، به تعریف موضوع سود بازرگانی و عوامل موثر بر آن می پردازد و روش های محاسبه آن را نیز بررسی می کند. در نهایت، این مقاله به استراتژی هایی برای افزایش سود بازرگانی خواهد پرداخت.

معنی سود بازرگانی

سود بازرگانی به میزان سودی اشاره دارد که یک شرکت یا یک فرد از فروش کالا ها یا خدمات خود به دیگران و در بازارهای مختلف، به دست می آورد. این سود، تفاوت بین درآمد نهایی به دست آمده از فروش و هزینه های متحمل شده توسط شرکت را مشخص می کند.

در واقع، سود بازرگانی نشان ‌دهنده میزان موفقیت مالی یک شرکت یا کسب و کار در عرضه محصولات یا خدمات به مشتریان است. از این رو، به حداقل رساندن هزینه ها و بالا رفتن فروش، باید توسط تمامی تاجران انجام شود تا سود بازرگانی آنها نیز به همان نسبت افزایش پیدا کند.

اهمیت سود بازرگانی

اهمیت سود بازرگانی را می توان به صورت زیر بیان کرد:
‏دوام مالی: سودآوری برای سلامت مالی و دوام یک تجارت بسیار مهم است. این موضوع  شرکت ها را قادر می سازد تا هزینه های عملیاتی را پوشش دهند، در فرصت های رشد سرمایه گذاری کنند و برای شرایط پیش بینی نشده ذخایر مالی داشته باشند.

‏رشد و گسترش: سود بازرگانی، سرمایه لازم را برای کسب و کارها فراهم می کند تا فعالیت های خود را گسترش دهند، محصولات یا خدمات جدید را توسعه دهند، وارد بازارهای جدید شوند و در تحقیق و توسعه سرمایه گذاری کنند. این رشد برای رقابتی ماندن و استفاده از فرصت ها در محیط های بازار ضروری است.
ارزش سهامداران: در شرکت های سهامی عام، سودآوری مستقیماً بر ارزش سهامداران تأثیر می گذارد. سودهای ثابت اغلب منجر به افزایش قیمت سهام و سود آن، جذب سرمایه گذاران و افزایش اعتماد کلی سهامداران می شود.
‏پاداش و حفظ کارکنان: مشاغل سودآور در موقعیت بهتری برای ارائه حقوق، مزایا و مشوق های رقابتی به کارکنان خود هستند. این می تواند به جذب استعدادهای برتر، حفظ نیروی کار با انگیزه و کاهش جابجایی کارکنان کمک کند.
‏مدیریت ریسک: ایجاد یک کسب و کار سودآور، حائلی در برابر رکود اقتصادی، نوسانات بازار و چالش های غیرمنتظره ایجاد می کند. این مسئله به شرکت ‌ها اجازه می ‌دهد تا با عدم قطعیت‌ ها کنار بیایند و در زمان‌ های چالش ‌برانگیز، ثبات خود را حفظ کنند.

عوامل موثر بر سود بازرگانی

عوامل موثر بر سود بازرگانی می ‌توانند شامل موارد زیر باشند:

قیمت‌گذاری محصولات

تعیین قیمت صحیح برای محصولات و خدمات می ‌تواند تأثیر زیادی در سوددهی بازرگانی داشته باشد.

دسترسی به منبع ارزان

دستیابی به مواد اولیه تولید و دیگر منابع با هزینه های کمتر، می تواند منجر به کاهش هزینه های تولید و در نهایت افزایش سود بازرگانی کسب و کار شود.
بازاریابی و فروش

استراتژی ‌های بازاریابی و فروش مناسب می ‌تواند باعث افزایش فروش، و در نتیجه افزایش سود بازرگانی شود.
مدیریت مالی

مدیریت مالی دقیق شامل کنترل هزینه ‌ها، مدیریت نقدینگی و سرمایه ‌گذاری‌ های صحیح، نقش مهمی در افزایش سود تجاری دارد.
مدیریت زنجیره تأمین

بهینه ‌سازی فرآیند تأمین کالا و خدمات، می ‌تواند هزینه ‌ها را کاهش داده و سود را افزایش دهد.
تحقیق و توسعه

سرمایه ‌گذاری در تحقیق و توسعه و ایجاد محصولات و خدمات نوآورانه می‌ تواند منجر به افزایش سود بازرگانی شود.
شناسایی ریسک ‌ها

شناسایی و مدیریت ریسک ‌های مرتبط با فعالیت ‌های بازرگانی می‌ تواند از ضررهای احتمالی جلوگیری کرده و سود را حفظ کند.
انعطاف‌پذیری سازمانی

انعطاف‌پذیری در مواجهه با تغییرات بازار و شناخت نیازهای مشتریان نقش حیاتی در افزایش سود دارد.

فرمول محاسبه سود بازرگانی

فرمول محاسبه سود بازرگانی به صورت ساده این گونه می باشد:
سود بازرگانی =کلیه درآمد فروش – هزینه‌ های عملیاتی و تولید-سرمایه گذاری اولیه
البته در محاسبه واقعی سود، هزینه ‌های مختلفی از جمله هزینه‌ های حمل و نقل، انبارداری، تبلیغات، حقوق و دستمزد و … نیز در نظر گرفته می ‌شوند.

ریز جزئیات موارد این فرمول به شرح زیر می باشد:

سود بازرگانی

همان سود خالص است که به عنوان سود بازرگانی شناخته می شود، نتیجه کم کردن هزینه های عملیاتی یک شرکت از کل فروش آن است. میزان آن نیز نشان دهنده تفاوت بین درآمد کلی و هزینه های تولید است.

کلیه درآمد فروش

شامل تمام درآمدهای حاصل از محصولات یا خدمات شرکت می شود.

هزینه های عملیاتی و تولید

شامل هزینه های ضروری برای تاسیس و راه اندازی شرکت یا کسب و کار مانند هزینه های تولید، مارکتینگ، دستمزد کارمندان و تهیه تجهیزات می باشد.

سرمایه گذاری اولیه

سرمایه ‌گذاری ‌ها شامل هزینه ‌هایی است که برای پیشرفت عملیات و فناوری انجام می شود. هزینه های سرمایه گذاری اولیه شامل خرید یا اجاره ملک، خرید تجهیزات و ماشین آلات جدید، تضمین مجوزها، انجام تحقیقات بازار، استخدام پرسنل، و اجرای فعالیت های بازاریابی و تبلیغاتی می باشد.

روش‌ های افزایش سود بازرگانی

برای افزایش سود در بازرگانی، می ‌توانید از راه ‌های مختلفی استفاده کنید. در زیر چند راه برای افزایش سود در بازرگانی را نام خواهیم برد:
گسترش بازار: افزایش فروش محصولات یا خدمات خود در بازارهای جدید.
بهبود کیفیت محصولات یا خدمات: افزایش کیفیت و ارتقاء ویژگی ‌های محصولات یا خدمات به منظور جلب مشتریان بیشتر و افزایش وفاداری آن ‌ها.
کاهش هزینه ‌ها: کاهش هزینه ‌های تولید یا عملیاتی به منظور افزایش سود.
استفاده از روش‌های بازاریابی موثر: انجام تبلیغات فعال و موثر، استفاده از رسانه‌ های اجتماعی و بازاریابی دیجیتال.
ارتقاء خدمات مشتریان: ایجاد تجربه مشتری مثبت و ارتقاء خدمات پس از فروش به منظور حفظ مشتریان و جلب مشتریان جدید.
تنوع محصولات: ارائه محصولات یا خدمات جدید به منظور تنوع و گسترش پایه مشتریان.
افزایش بهره ‌وری: بهینه ‌سازی فرآیندها و سیستم ‌ها به منظور افزایش بهره‌ وری عملیاتی.

مزیت ‌های سود بازرگانی

سود بازرگانی چندین مزیت را برای کسب و کارها به همراه دارد، از جمله:

پایداری: درآمد حاصل از سود بازرگانی، برای پایداری و رشد بلند مدت یک تجارت ضروری است. منابع مالی لازم را برای سرمایه گذاری مجدد در عملیات، تحقیق و توسعه و طرح های توسعه فراهم می کند.
‏نوآوری و توسعه: سودآوری، کسب ‌و کارها را قادر می ‌سازد تا در نوآوری، توسعه محصول و پذیرش فناوری ‌های جدید سرمایه‌گذاری کنند و رقابت و ارتباط در بازار را تقویت کنند.
کاهش ریسک: حاشیه سود سالم به کسب ‌و کارها اجازه می ‌دهد تا ذخایر مالی ایجاد کنند و در مقابل رکود اقتصادی، هزینه ‌های غیرمنتظره یا نوسانات بازار، حائلی ایجاد کنند.
‏جذب سرمایه: داشتن سود آوری ثابت، یک تجارت را برای سرمایه گذاران، وام دهندگان و سهامداران بالقوه محبوب تر می کند و دسترسی به سرمایه مازاد برای رشد و توسعه بیشتر را تسهیل می کند. 
‏انعطاف ‌پذیری و سازگاری: سود به کسب ‌و کارها انعطاف ‌پذیری لازم برای سازگاری با شرایط متغیر بازار، سرمایه‌ گذاری در تنوع ‌سازی و استفاده از فرصت ‌های جدید را می ‌دهد.

معایب سود بازرگانی

داشتن سود بازرگانی، اگرچه برای موفقیت کسب و کار ضروری است، اما می تواند معایب خاصی را نیز به همراه داشته باشد. این موارد شامل:
‏نوسانات بازار: سود معاملات می تواند مستعد نوسانات بازار باشد، که ممکن است منجر به جریان های درآمد غیرقابل پیش بینی و زیان های مالی بالقوه شود.

از بین رفتن کیفیت: در پی سود بازرگانی بیشتر، برخی از کسب و کارها ممکن است کیفیت کالاها و خدمات خود را به خطر بیاندازند، که منجر به کاهش رضایت مشتری و از دست دادن مزیت رقابت پذیری می شود. این فشار برای اولویت بندی منافع مالی، در نهایت می تواند اعتبار شرکت و موقعیت آن در بازار را تضعیف کند.
مواجهه با ریسک: درگیر شدن در فعالیت های تجاری، کسب و کارها را در معرض خطرات مختلفی از جمله ریسک های بازار، اعتباری و عملیاتی قرار می دهد که می تواند بر سودآوری و ثبات مالی تأثیر بگذارد.
تخصیص منابع: تأکید بیش از حد بر سود بازرگانی، ممکن است منابع و توجه را از سرمایه گذاری های استراتژیک بلند مدت، تحقیق و توسعه و سایر زمینه های حیاتی توسعه کسب و کار منحرف کند.
انطباق با مقررات: فعالیت ‌های تجاری، مشمول الزامات نظارتی سختگیرانه هستند و عدم رعایت آن می ‌تواند عواقب قانونی، جریمه ‌ها و آسیب ‌های اعتباری را در پی داشته باشد.
‏ملاحظات اخلاقی: تمرکز شدید بر سود تجاری ممکن است به معضلات اخلاقی و تضاد منافع منجر شود و به طور بالقوه اعتبار شرکت و اعتماد سهامداران را خدشه دار کند.
تمرکز کوتاه مدت: تنها تاکید بر سود معاملاتی ممکن است به یک طرز فکر کوتاه مدت منجر شود و اهمیت رشد پایدار، نوآوری و خلق ارزش بلند مدت را نادیده بگیرد.

تغییرات سود بازرگانی به چه صورت است؟

در سال 1401، سیاست های دولت در مورد نرخ سود بازرگانی، منجر به تغییرات قابل توجهی در این هزینه ها شده است. در نتیجه، کالاهای ضروری وارداتی از جمله مواد اولیه صنعتی، در طرح کاهش این سود تجاری گنجانده شد. برعکس، کالاهای وارداتی لوکس و غیرضروری تغییراتی در نرخ سود خود نداشته اند یا تغییرات آنها جرئی بوده است.

یکی از تغییرات دیگر در نرخ سود شامل حذف دلار 4200 تومانی است. این حذف منجر به محاسبه این سود بر اساس نرخ 23000 تومان می شود. اما به علت آن که، برای کالاهای وارداتی ضروری، هزینه بازرگانی به جای چهار درصد، یک درصد محاسبه می شود، نرخ 23 هزار تومان تفاوت خاصی را در قیمت به وجود نمی آورد.

نتیجه ‌گیری

سود بازرگانی به سود مالی گفته می شود که شرکت پس از کسر تمام هزینه ها از جمله هزینه های عملیاتی، مالیات و غیره از کل درآمد کسب می کند. این یک معیار اساسی برای عملکرد مالی و دوام یک کسب و کار است. سود تجاری برای پایداری و رشد یک کسب و کار ضروری است، زیرا منابع لازم برای جذب سرمایه گذاری مجدد، گسترش و نوآوری را فراهم می کند. علاوه بر این، سود بازرگانی یک شاخص کلیدی از توانایی یک شرکت، جهت تولید ارزش لازم برای سهامداران و ذینفعان است و همچنین نقش مهمی در حمایت از حقوق و پاداش کارکنان، کمک به رفاه اقتصادی کلی کسب و کار و جامعه اطراف آن ایفا می کند. در اصل، سود بازرگانی به عنوان یک عامل موفقیت عمل می کند و برای شکوفایی و رقابت بلندمدت یک شرکت ضروری است.